Program zajęć pozalekcyjnych - koło matematyczne - dla uczniów klas IV-VI Szkoły Podstawowej Nr 8 w Piotrkowie Trybunalskim.
OPRACOWAŁA: mgr EWA NAPORA
I. Wstęp W każdej klasie spotyka się uczniów zdolnych, interesujących się określonym przedmiotem, czy też mających zainteresowania wykraczające poza nauczanie szkolne. Obowiązkiem szkoły i nauczycieli jest takie zorganizowanie pracy z tymi uczniami, by mogli we właściwy sposób rozwijać swoje zainteresowania i zdolności, twórcze myślenie, pracowitość i wytrwałość. Trudno jest tego dokonać w tradycyjnych formach pracy lekcyjnej. Najczęściej uniemożliwia to ilość uczniów w klasie, a związku z tym obiektywna konieczność organizowania procesu nauczania na poziomie przeciętnych wymagań. Dlatego ogromną rolę spełniają koła zainteresowań, konkursy przedmiotowe oraz indywidualna praca z uczniem zdolnym. Praca z uczniem zdolnym powinna odbywać się głównie na zajęciach pozalekcyjnych. Czynne uczestnictwo w zajęciach pozalekcyjnych sprzyja kształtowaniu osobowości i rozwijaniu zainteresowań.
II. Charakterystyka programu Program zajęć pozalekcyjnych-koło matematyczne pt. "Matematyczne Opowieści" dotyczy pracy z uczniem na poziomie szkoły podstawowej na II etapie edukacyjnym. Program ten zawiera treści, które pozwolą na utrwalenie i pogłębienie wiedzy zdobytej w szkole, a także pozwoli na wdrożenie uczniów do samodzielnego i logicznego myślenia, wyciągania i formułowanie wniosków oraz ich uzasadniania, związania teorii z praktyką, korelacji z innymi przedmiotami, posługiwanie się językiem matematycznym itp. Program koła opracowano w oparciu o Podstawę programowa kształcenia ogólnego dla sześcioletnich szkół podstawowych - Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 lutego 2002r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół. (Dz.U. z 2002r. Nr 51, poz. 458). Pisząc program zajęć pozalekcyjnych-koło matematyczne" skupiłam uwagę na zagadnieniach mających związek tematyczny z materiałem programowym oraz problemach dotyczących różnych i ciekawych pojęć oraz doświadczeń, z którymi uczniowie nie zetkną się w normalnym toku nauki.
Materiał nauczania składa się z następujących części:
- Historia matematyki
1.1 Z dziejów matematyki
- Liczby naturalne
2.1 Niedziesiątkowe systemy liczenia 2.2 Liczby i ich własności 2.3 Elementarne wiadomości z teorii liczb 2.4 Zadania tekstowe 2.5 Kombinatoryka
- Liczby wymierne
3.1 Działania na ułamkach zwykłych i dziesiętnych 3.2 Obliczenia procentowe 3.3 Elementy statystyki. 3.4 Równania i nierówności
- Geometria
4.1 Geometria płaszczyzny 4.2 Geometria przestrzenna 4.3 Origami krawędziowe
- Różności zadaniowe
5.1 Zadania z zapałkami 5.2 Zadania różnego typu III. Uwagi o realizacji Dopuszcza się płynność w dopasowaniu liczby godzin przeznaczonych na realizację zarówno poszczególnych działów w zależności od potrzeb i oczekiwań uczniów. Możliwa jest rezygnacja z niektórych tematów bez szkody dla ogólnej koncepcji programu. Treści zawarte w programie proponuje się realizować z grupą nie większa niż 15 uczniów o przynajmniej przeciętnych zdolnościach matematycznych.
IV. Cele edukacyjne ogólne:
- Rozwijanie zainteresowań.
- Rozwijanie i rozszerzanie wiadomości zdobytych na lekcjach,
- rozwijanie zdolności poznawczych i kształcących.
- Stosowanie nowoczesnych technologii - kalkulator, program komputerowy
- Kształtowanie postaw społecznych w zakresie:
- planowania swoich działań tak, aby osiągnąć sukces,
- organizacji pracy własnej i pracy w grupie,
- komunikowania się i zdobywania informacji
- szacunku dla nauki i dorobku naukowego twórców matematyki.
- Przygotowanie do udziału w konkursach matematycznych
V. Cele kształcenia matematycznego:
- Posługiwanie się własnościami liczb i działań w rozważaniach matematycznych,
- Kształtowanie wyobraźni i intuicji matematycznej,
- Analizowanie problemów i twórcze rozwiązywanie,
- Precyzyjne formułowanie wypowiedzi oraz uzasadnianie wykonywanych operacji matematycznych,
- Świadome korzystanie z tekstu matematycznego,
- Samodzielne redagowanie tekstów matematycznych,
- Matematyzowanie sytuacji przedstawionych słownie oraz obserwowanych w otoczeniu, kształcenie umiejętności logicznego myślenia i prawidłowego wnioskowania
VI. Procedury osiągnięcia celów Ważnym elementem osiągnięcia zakładanych celów jest umiejętność tworzenia warunków sprzyjających powstaniu korzystnej atmosfery uczenia się i nauczania. Szczególnie na zajęciach nadobowiązkowych, gdzie uczeń przychodzi by wiedzieć więcej i nie jest rozliczany z wyników pracy. Ważny jest dobór odpowiednich metod, środków dydaktycznych oraz zasad nauczania
METODY FORMY PRACY Opowiadanie, wykład
- opowiadania uczniów z zakresu historii matematyki,
- wykłady przygotowane przez uczniów
Pogadanka, dyskusja
- pogadanka nauczyciela wysuwająca problem do rozwiązania w grupach,
- dyskusja o problemach,
- dyskusja o poprawności rozwiązań zadania.
Praca z tekstem matematycznym
- referaty uczniów (ciekawostki matem.)
- wspólne rozwiązywanie problemów na podstawie tekstu matematycznego.
Pokaz, obserwacja
- wystawa prac plastycznych, przedstawienie rebusów matematycznych itp.,
- pokaz prezentacji multimedialnych.
Prace laboratoryjne
- wykonywanie doświadczeń w celu dokonania uogólnień,
- konkursy na wykonanie zadań, plakatów .
Ćwiczenia
- objaśnianie przez nauczyciela sposobów rozwiązania zadań, ,
- rozwiązywanie zadań problemowych i utrwalających, ,
- praca z zastosowaniem gier, kart dydaktycznych,
- rozwiązywanie zadań konkursowych,
- opracowywanie i przeprowadzanie ankiet do zbierania danych oraz prezentacja wyników.
VII. Propozycje oceniania osiągnięć uczniów Postępy czynione przez uczniów w czasie zajęć koła nie podlegają ocenie szkolnej, ale zgodnie z Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 7 września 2004r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych. (Dz.U. z 2004r. Nr 199, poz. 2046) uczniowie spełniający pełne wymagania programowe oraz wykazujący się osiągnięciami wykraczającymi zasługują na semestralną lub roczna ocenę celująca.
Sposoby sprawdzania wiedzy i umiejętności:
- Udział uczniów w konkursach szkolnych i pozaszkolnych według terminarza
- Przygotowywanie i opracowywanie konkursów i rozgrywek matematycznych dla uczniów klasy IV przez uczniów klasy VI
- Ocenianie prac indywidualnych i grupowych
- Obserwacja pracy poszczególnych uczniów( uczestnictwa w zajęciach, stopień zaangażowania i włożonego wysiłku
- Upowszechnianie doświadczeń z pracy koła
- Samoocena uczestników zajęć
VIII. Treści nauczania L.p. Zagadnienia Treści Materiały dydaktyczne
I DZIAŁ HISTORIA 1. Z dziejów matematyki. - krótka historia naszego zapisu cyfrowego - historia cyfry zero Prezentacja-Wielcy matematycy (znaczenie liczb) II DZIAŁ LICZBY NATURALNE 2.1 Niedziesiątkowe systemy liczenia - System dwójkowy, - Systemy trójkowy, piątkowy. - Zapisywanie liczb w systemach niedziesiątkowych - Działania na liczbach w systemach niedziesiątkowych 2.2 Liczby i ich własności - łamigłówki matematyczne - szukanie reguł - kwadraty i trójkąty magiczne - rebusy literowe - zadania oparte na działaniach w zbiorze liczb naturalnych (liczby trójkątne, liczby kwadratowe, liczby palindromiczne, liczby doskonałe, liczby pierwsze i złożone-Sito Eratostenesa) http://eduseek.interklasa.pl/artykuly/artykul/ida/889/ ciekawostki matematyczne: Liczby zaprzyjaźnione, Liczba doskonała, Palindrom, Zabawa z trójką http://www.wszpwn.com.pl/files/sito/er6.htm Sito Erastotenesa
2.3 Elementarne wiadomości z teorii liczb. - podzielność liczb – podstawowe definicje i twierdzenia - zadania tekstowe z zastosowaniem cech podzielności, obliczania NWD i NWW 2.4 Zadania tekstowe Problemy matematyczne z życia codziennego, czyli zadania: - dotyczące zamiany jednostek monetarnych - dotyczące czasu i kalendarza - dotyczące odległości między miastami - zadania z cyklu Z przyrodą za pan brat Korzystanie z tabel: odległości miedzy miastami, czas trwania podróży, długości rzek, waga ssaków chronionych
2.5 Kombinatoryka - rzuty kostka lub monetą - sadzanie osób na różne sposoby - numeracja III DZIAŁ LICZBY WYMIERNE 3.1 Działania na ułamkach zwykłych i dziesiętnych - zdania logiczne - wyrażenia ułamkowe (wielopiętrowe) - układanie zadań do działań z ułamkami - własności ułamków w zadaniach problemowych - zadania tekstowe dotyczące obliczania ułamka liczby i liczby, mając dany jej ułamek, jakim ułamkiem jednej liczby jest druga liczba * symulacje: meno- skracanie i rozszerzanie ułamków Prezentacja: Matma na wesoło http://www.wszpwn.com.pl/files/ulamki/ulamki-start.htm ułamki okresowe 3.2 Obliczenia procentowe - obliczenia bankowe, - lokaty i kredyty, - przykłady procentów z otoczenia człowieka, - diagramy procentowe. - zmiany pól i obwodów figur przy zmianie długości boków *symulacje:procenty-szukanie wybranego procentu figury Prezentacje: Procenty, Obliczanie procentu danej liczby http://eduseek.interklasa.pl/artykuly/artykul/ida/880/ wykład Pana Procencika Pakiet edukacyjny "Zacznij od dziś" 3.3 Elementy statystyki - zbieranie i opracowywanie danych statystycznych - tworzenie i odczytywanie wykresów Microsoft Excel 3.4 Równania i nierówności - rozwiązywanie równań metodą operacji odwrotnych - Rozwiązywanie prostych równań, w których występuje wartość bezwzględna - zastosowanie równań i nierówności do rozwiązywania zadań z treścią Microsoft Excel IV DZIAŁ GEOMETRIA 4.1 Geometria płaszczyzny - własności trójkątów i czworokątów - obwód i pole prostokąta - obwód i pole trójkąta - obwody i pola czworokątów - tangram * symulacje: wysokość trójkąta Prezentacje: Trójkąty1, Trójkąty 2, Trójkąty 3, Czworokąty 1, Czworokąty 2, W krainie czworokątów 4.2 Geometria przestrzenna - sporządzanie modeli wielościanów - rysowanie siatek wielościanów - pole powierzchni graniastosłupa w zadaniach praktycznych - objętość graniastosłupa w zadaniach praktycznych *symulacje: siatki graniastosłupów prostych Prezentacje: Objętość prostopadłościanu, Jednostki objętości 4.4 Origami krawędziowe - różnorodność wielościanów Prezentacja : Wielościany foremne http://eduseek.interklasa.pl/artykuly/artykul/ida/2047/ wielościany składane V DZIAŁ RÓŻNOŚCI ZADANIOWE 5.1 Zadania z zapałkami - geometria z zapałami - zapałczana arytmetyka http://eduseek.interklasa.pl/artykuly/artykul/ida/3352/ - zapałczane zagadki 5.2 Zadania różnego typu - zadania z odbytych konkursów matematycznych lat ubiegłych; http://eduseek.interklasa.pl/artykuly/artykul/ida/888/ jak liczyli rzymianie http://eduseek.interklasa.pl/artykuly/artykul/ida/889/ ciekawostki matematyczne http://eduseek.interklasa.pl/artykuly/artykul/ida/4240/ zadania z tangram http://eduseek.interklasa.pl/artykuly/artykul/ida/108/ odkrywanka matematyczna http://eduseek.interklasa.pl/artykuly/artykul/ida/109/ przesuwanka VI DZIAŁ MATEMATYKA INACZEJ 6.1 Zwierzęta widziane okiem matematyka - przedstawianie postaci zwierząt przy użyciu figur płaskich (konkurs) Regulamin konkursu 6.2 Rebusy matematyczne - projektowanie własnych rebusów z zastosowaniem haseł wykorzystujących wiedzę matematyczną ( konkurs) Regulamin konkursu * symulacje możliwe do wykorzystania w czasie zajęć znajdują się na stronie: http://www.edu-net.pl/subjects/matematyka/sim.htm
IX. Przewidywane osiągnięcia ucznia: Opracowany Program zajęć pozalekcyjnych-koło matematyczne pt. "Matematyczne Opowieści" wspomaga uczniów w rozpoznawaniu i rozwijaniu uzdolnień matematycznych. Realizacja programu daje uczniowi możliwość
- Nabycia wiadomości w zakresie:
- wykonywania działań na liczbach naturalnych, całkowitych i wymiernych
- rozwiązywanie problemów i łamigłówek logicznych,
- posługiwanie się językiem matematycznym do rozwiązywania problemów,
- budowy i rozwiązywania zadań tekstowych
- Opanowania umiejętności:
- posługiwanie się kalkulatorami,
- rozwiązywanie problemów logicznych, łamigłówek i krzyżówek
- tworzenia własnych gier i zabaw dydaktycznych,
- sprawnego wykonywania rachunku pamięciowego,
- odczytywanie i przetwarzanie danych ze źródeł w postaci tabel i wykresów,
- rozumienie pojęć matematycznych związanych z geometrią, arytmetyką i algebrą,
- posługiwanie się jednostkami długości, pola i objętości.
- Ukształtowania w uczniach postaw i nawyków:
- rozwijania własnych uzdolnień i zainteresowań
- poszukiwania i odkrywania metod rozwiązania problemów
- współpracy w grupie
- odnajdowanie w rozwiązywaniu problemów matematycznych sposobu na twórcze i interesujące spędzanie wolnego czasu
X. Obudowa programu
- przygotowane przez nauczyciela pomoce na poszczególne zajęcia,
- płyta z zawierająca prezentacje przygotowana przez nauczyciela
- komputery
- kalkulatory –można skorzystać z specjalnego programu wypożyczeń kalkulatorów Texas Instruments dla szkół : www.edukacjazti.pl/przetestuj.html
- kalkulator wirtualny http://www.matematyka.org/main202110,2,yvp.htm
- zadania z internetowej bazy danych konkursów matematycznych: www.mat.edu.pl http://www.mat.uni.torun.pl/kangur/pol/index.htm
- zadania z internetowego koła matematycznego http://www.mat.uni.torun.pl/~kolka/
- prezentacje multimedialne
- PM- program do przeliczania różnych jednostek fizycznych. Jednych na drugie
- eduromy (podręczniki multimedialne Yong Digital Poland
- pakiet edukacyjny " Zacznij od dziś" – Anna Dubiecka, wydawnictwo WSiP.
Literatura:
- Zadania dla uczniów klas V – VIII uzdolnionych matematycznie – Z. Krawcewicz
- Nienudna matematyka- Dorota Kolany, G. Żelechower; wydawnictwo "Mac" Kielce
- Celuj w szóstkę- dla klas IV,V,VI- L.Baczyńska, J. Bury; wydawnictwo "Mac" Kielce
- Matematyka z wesołym Kangurem – praca zbiorowa; Wydawnictwo "Aksjomat
- Metrem żaglowcem i na chmurze, czyli matematyczne podróże- K. Gałązka WsiP
- Matematyczne origami, krawędziowce- A. Wierzbic Wydawnictwo Kleks
- Gry i zabawy matematyczne dla uczniów szkoły podstawowej- Alicja Kozłowka-Brzoza, wydawnictwo Nowik Sp.j
- W krainie matematyki- Bogusława Kamińska, wydawnictwo Nowik Sp.j
- Miniatury matematyczne dla szkoły podstawowej- Piotr Nodzyński, Towarzystwo Upowzechniania wiedzy i Nauk Matematycznych Wydział Matematyki i Informatyki UMK w Toruniu ( " Uczymy się myśleć nieszablonowo", "Uczymy się myśleć poprzez rozgrywkę")
- Jak liczono dawniej a jak liczymy dzis- Włodzimierz Krysicki, wydawnictwo Nasza Ksiegarnia
- Podstawa Programowa Kształcenia Ogólnego.
XI. Ewaluacja Ewaluacja programu prowadzona będzie na podstawie obserwacji, zaangażowania uczniów w działalność koła, wywiadów, ankiet itp.:
- Czy stosowane metody i formy pracy są trafne i zaspokajają oczekiwania uczniów. (przykładowy kwestionariusz ankiety- załącznik 1)
- Czy zajęcia poszerzają zakres wiadomości matematycznych.
Załącznik 1. ANKIETA EWALUACYJNA DLA CZŁONKÓW KOŁA MATEMATYCZNEGO "MATEMATYCZNE OPOWIEŚCI"
Ankieta ta jest anonimowa. Skierowana jest do uczestników zajęć pozalekcyjnych w ramach koła matematycznego pt. "Matematyczne opowieści". Ma na celu zapoznanie opiekuna koła, czy zrealizowany program spełnił Twoje oczekiwania i pozwoli wysnuć wnioski do dalszej pracy.
1. Czy podczas zajęć panowała przyjemna atmosfera, w skali od 1do 5? 1 2 3 4 5
2. Jak oceniasz moje zainteresowanie Twoimi postępami w uczeniu się matematyki, w skali od 1 do 5? 1 2 3 4 5
3. Czy zajęcia w ramach koła skłaniały Cię do aktywnego uczestnictwa? Tak Nie Jeśli tak, to w jaki sposób? ................................................................................ ................................................................................
4. Które formy działania podobały Ci się najbardziej? Proszę je wymienić. ................................................................................ ................................................................................
5. Czy realizowany program koła poszerzył Twoją wiedzę?
Dziękuję za wypełnienie ankiety Opracowała: Ewa Napora
|